Bewustzijn en Bewust Zijn
Afgelopen week kreeg ik van een aantal mensen mooie reacties op mijn vorige blog over familiekarma. Het is fijn om te horen dat de thema's die ik aandraag herkend worden en dat de persoonlijke verhalen van mensen aan mij worden toevertrouwd. Zo schreef iemand mij dat zij er bewust voor had gekozen om al het familiekarma te doorleven en om te zetten in licht met behulp van de yogafilosofie en mantra's. Op deze manier heeft zij zichzelf gereinigd en is uit het karmawiel gestapt om zo haar eigen wezen naar voren te laten komen en te voelen dat ze onderdeel is van het Goddelijk licht. Ik vind het heel bijzonder dat iemand dit kan en daardoor zichzelf bevrijd van al die oude ballast, dat is geen gemakkelijke weg. Maar uiteindelijk geeft het wel ruimte en kun je daarna verder met jouw eigen zelfgekozen levenspad. Dit brengt mij meteen op het onderwerp van deze week: Bewustzijn of Bewust Zijn. Alleen als je bezig bent met het ontwikkelen van jouw eigen bewustzijn en probeert om zo zuiver mogelijk te leven kun je die overgeërfde pijn genezen. Het ontwikkelen van je innerlijk bewustzijn gaat met vallen en opstaan, maar als je eenmaal dat kleine vlammetje hebt ontdekt, is het niet meer te doven.
In de yogadocentenopleiding bestuderen we teksten uit het boek: 'verruiming van bewustzijn' van de Soefiemysticus Inayat Khan. Hij geeft ons in dit prachtige boek een aantal aanwijzingen om het eigen bewustzijn te laten ontwaken.
Het zuiveren van de geest dat hieraan vooraf gaat kan op drie verschillende manieren gebeuren zegt Inayat Khan. 1. Je brengt eerst je lichaam tot rust en daarna je geest. 2. Door middel van de adem. 3. Door het aanleren van de juiste geesteshouding. Deze drie aspecten lijken natuurlijk erg eenvoudig als je ze zo op een rijtje zet, maar uiteindelijk kun je hier een leven lang mee bezig zijn om het helemaal onder de knie te krijgen. In de yogafilosofie kun je drie onderdelen terugvinden in het achtvoudig yogapad van Patanjali waar je door middel van de de juiste yogahoudingen en met behulp van de adem uiteindelijk tot meditatie kunt komen. En waar je in de Yama's en de Niyama's, de leefregels van de yoga, ook kunt leren hoe je tot de juiste geesteshouding komt. Heel belangrijk daarbij is dat je uit de slachtofferrol stapt en verantwoording neemt voor je eigen leven. Je eigen keuzes maken en op die manier de wereld mooier maken, ook al zijn het kleine stapjes.
In de natuurvoedingswinkel waar ik werk heb ik regelmatig interessante gesprekken met mensen die ook bezig zijn met Bewustzijn en er daarom voor kiezen om bewust boodschappen te doen. Minder vlees, meer biologisch eten en producten kopen waar minder rotzooi aan toe wordt gevoegd. Want echt waar lieve mensen, je hebt soms geen idee wat je eet of waar je eten vandaan komt. Tijdens de coronacrisis was minister de Jonge op allerlei manieren bezig om ons over te halen tot vaccinatie. Tijdens een interview op de radio hoorde ik hem zeggen dat mensen niet zo moeilijk moesten doen over de inhoud van het vaccin. Zijn argument daarbij was dat je toch ook niet weet wat er in de frikandel zit die je eet, dus wat maakt het dan uit? Zonder hier verder de vaccin discussie weer te willen oprakelen want daar is al genoeg over gezegd moet ik wel vaak terugdenken aan deze zin. Het zegt mij heel veel over de manier waarop deze minister en blijkbaar ook veel andere mensen in het leven staan. Heb je zin in een frikandel? Dan moet dat toch gewoon kunnen, je gaat naar de winkel of naar de snackbar, je koopt er eentje en die eet je lekker op. Even tussen haakjes: de 'n' in frikandel mag er weer in, ik heb het net opgezocht in de Dikke van Dale. Wat er echt in een frikandel zit mag je zelf opzoeken op internet, ik word er namelijk een beetje misselijk van als ik dat opschrijf, net zoals van alle andere soorten vlees of vis trouwens. Ik begrijp best dat mensen het stukje vlees op hun bord niet meer herkennen als een onderdeel van een kip, varken, koe, paard (zit vaak toch nog in frikandellen las ik net) konijn, fazant of welk dier het dan ook mag zijn. Het wordt omgezet tot iets dat 'lekker' wordt gemaakt in de vorm van een burger, gehaktbal of worst.
De bedoeling van dit blog is niet om anderen aan te zetten tot vegetarisch of veganistisch eten want dat is altijd jouw eigen keuze maar het gaat over het stukje Bewustzijn. Het eerste onderdeel van de Yama's is namelijk Ahymsa, geweldloosheid. Dit is te vergelijken met het zesde van de tien geboden: Gij zult niet doodslaan. In mijn ogen geldt dit niet alleen voor een mens, maar ook voor alle andere levende wezens, de dieren. En dan kun je natuurljk als argument aangeven dat jij niemand doodmaakt als je een gehaktbal eet, maar dat dier is wel geslacht voor jouw consumptie. En hoe zit het met het bewustzijn van dieren? In 2012 heeft een groep gerenommeerde onderzoekers vastgesteld in de Verklaring van Cambridge dat niet alleen mensen, maar ook een groot aantal gewervelde en ongewervelde dieren bewuste wezens zijn. Dit is vastgesteld en bevestigd door uitgebreid wetenschappelijk onderzoek en ook uit latere onderzoeken in 2016 en 2017 blijkt dat dieren die uitgerust zijn met een zenuwsysteem zich bewust zijn van positieve en negatieve prikkels zoals stress of pijn. Tijdens onze fietstocht dit voorjaar in Spanje kwamen we een keer door een landelijk gebied vol prachtige heuvels en glooiende velden. De sfeer was rustig en lieflijk, maar na een aantal kilometers fietsen bemerkte ik een verandering in de atmosfeer, ik voelde innerlijk een soort verdriet, een zware energie. Al voordat we de enorme varkensstallen zagen voelde ik de angst en stress van de dieren die hierin opgesloten zitten en volgens mij weinig daglicht zien want er zaten geen ramen in de stal.
Er is dus enorm veel leed in de wereld, zowel bij mensen als bij dieren en je vraagt je vaak af wat je daar in hemelsnaam aan kan doen. Ik zou zeggen: begin met kleine stapjes die bij jou passen. Ik begon als kind al te twijfelen aan het eten van vlees toen mijn vader een keer als kerstgeschenk van iemand een konijn of haas had gekregen. Het dode dier lag buiten op het achterplaatsje en aangezien onze wc toen nog buiten was moest ik er elke keer langs als ik een bezoekje aan het toilet ging brengen. Ik heb die Kerst mijn portie vlees maar voorbij laten gaan en besloot een paar jaar later om helemaal te stoppen met het eten van vlees en vis en werd zo op mijn 15e jaar vegetariër. Ruim 40 jaar later eet ik nog steeds geen vlees of vis en heb de laatste jaren voornamelijk veganistisch gegeten, dus ook zonder eieren, melk, boter, kaas, kwark, yoghurt etc. Het ging geleidelijk en zonder moeite, ik hoefde het gewoon niet meer en als ik er wel behoefte aan heb, zoals tijdens een fietstocht of als we niks anders kunnen krijgen onderweg dan eet ik nog wel eens kaas of yoghurt en een enkele keer ei als het ergens doorheen zit.
Zoals Inayat Khan aangeeft in 'verruiming van het bewustzijn' gaat het om het tot rust brengen van je lichaam en je geest. Als yogadocent is dat ook het eerste wat je de leerlingen aanreikt als ze willen beginnen met mediteren, hoe kun je je lichaam ontspannen? We doen dit door middel van lichaamsgerichte meditaties, zoals een bodyscan. Je begint met het ontspannen van je voeten, je benen, je onderrug etc en gaat zo het hele lichaam langs van beneden naar boven. Pas als de leerlingen dit onder de knie hebben kun je verder gaan met de meditatie en ze meenemen naar een innerlijk punt van concentratie. Om je een beetje op weg te helpen kun je behalve de bodyscan, die eigenlijk vrij eenvoudig is, ook een aantal andere oefeningen meenemen in je dagelijks leven, of je nu bekend bent met yoga of niet. Je gaat zo jouw bewustzijn uitbreiden en dit is echt noodzakelijk als je meer licht wilt brengen in deze wereld. Zoals de Moeder het zo mooi verwoord in het boek 'Alle leven is Yoga': 'Alles draait om het bewustzijn, om het feit wel of niet bewust te zijn. Het is slechts in het opperste bewustzijn dat je tot de volmaakte expressie van jezelf kunt komen. De wereld bevindt zich in een staat van duisternis, van lijden, van alles wat ze is, gewoon omdat ze zich niet van de Godheid bewust is, omdat haar bewustzijn van de Godheid is gescheiden, wat wil zeggen dat ze onbewust is geworden. De conclusie is dat de ware transformatie die van het bewustzijn is. Al het andere zal daar vanzelf uit volgen'.
In het dagelijks leven kun je de volgende onderdelen gebruiken om jouw bewustzijn te verruimen, zonder dat het je veel extra tijd of moeite kost:
*Bewust wakker worden: spreek met jezelf af hoe laat je uit bed zal gaan en probeer om voor de wekker wakker te worden. Neem dan eerst de tijd om je adem te observeren, voel of er een verschil is tussen links en rechts bij de neus en ga daarna meteen uit bed, niet draaien of nog eens omkeren maar meteen uit je bed stappen waarbij je je rechtervoet als eerst op de grond zet.
*Bewust je oefeningen doen: na het douchen en aankleden kun je een aantal asana's doen of kriya yoga. Je kan ook jouw eigen oefeningen doen of als je daar geen tijd voor hebt bewust je voeten op de grond zetten als je heen en weer loopt om je ontbijt te maken, let daarbij ook op je adem.
*Bewust je meditatie doen, dit kan ook de twee minuten meditatie zijn als je weinig tijd hebt, dan ga je twee minuten in stilte zitten en observeer je daarbij je adem.
*Bewust je ontbijt klaarmaken, wat ga je eten of drinken, is het voedzaam en gezond?
*Bewust beginnen met je ontbijt: probeer als het kan voorafgaand aan je ontbijt naar het toilet te gaan voor je ochtendpoepje, het is beter om met lege darmen te beginnen aan je ochtendmaaltijd. Vergeet ook niet om dankbaar te zijn voor je maaltijd, dat is niet vanzelfsprekend en probeer om tijdens het eten bewust te zijn van het kauwen en de vertering van je voedsel.
*Bewust lopen: als je tijd hebt voor een ochtendwandeling is dat natuurlijk heerlijk, maar je kan ook tijdens het wandelen of fietsen naar je werk bewust om je heen kijken en voelen hoe je loopt of fietst. Let in de auto natuurlijk wel goed op het verkeer maar ook daar kun je meer bewustzijn in brengen door eens een keer geen radio aan te zetten of bijvoorbeeld naar klassieke muziek te luisteren.
*Bewuste overgangen maken door elke keer als je iets anders gaat doen twee minuten te nemen voor een korte pauze waarbij je de aandacht naar je adem brengt. 'Ik adem in, ik adem uit en ik laat alles los' kun je daarbij als ondersteuning gebruiken. Breng ook bewustzijn in de overige maaltijden en kijk of je hier een mindfull proces van kan maken.
*Bewust gaan slapen: neem de tijd om rustig de overgang te maken naar het slapen gaan. Stop tijdig met het kijken naar schermen van tv, computer of telefoon, demp het licht en zet de muziek uit. Doe een ontspanningsoefening of de twee minuten meditatie en drink een kopje kruidenthee. Ga dan rustig het slaapproces in waarbij je probeert om bewust te observeren hoe je in slaap valt.
Probeer je zo bewust te zijn van puur Zijn, in het Sanskriet noemen we dit: Atma Tattva Avalokanam.
Veel succes met deze oefeningen, ik hoor graag terug of het je lukt om één of meerdere onderdelen van dit schema in je dagelijks leven in te passen! En laat ook weten wat jouw eigen ervaringen zijn met Bewustzijn of Bewust Zijn, ik ben benieuwd! Mocht je interesse hebben in de yogadocentenopleiding niveau 1 of een vervolg opleiding dan hoor ik dat ook graag terug, veel liefs en een fijne week!